felsefede 9 diyalektik dönem

felsefede 9 diyalektik dönem (*)

1. m.ö. 600- : iyon-atina felsefesi
2. m.s. 400- : fideizm-skolastizm
3. m.s. 1400- : rönesans-modernite
4. m.s. 1600- : bilim: rasyonalizm-ampirizm
5. m.s. 1700- : sekülerizm-deizm
6. m.s. 1800- : idealizm (alman)-materyalizm
7. m.s. 1850- : pozitivizm-pragmatizm
8. m.s. 1900- : linguistizm-antropolojizm
9. m.s. 1950- : postmodernizm-holizm

(*) yaklaşık olarak başlangıç tarihleri-: başlangıçtan sonraki döneme kadar süren dönemde iki karşıtlığın ifadesi

kaynak:m ö kdp cst 2018

david hilbert

doğum, 23 ocak 1862 königsberg-ölüm 14 şubat 1943 göttingen.

19. yüzyıl ve 20.yüzyıl başlarında en etkin ve evrensel matematikçilerden biri olmuştur.

matematiksel mantık

1. matematiksel mantık formel mantıkın matematiğe uygulamalarını araştıran-geliştiren matematiğin bir alt dalıdır.
   alman mantıkçı gottlob frege, "matematik mantığın uygulama alanıdır." teziyle aritmetiğin temelleri konusundaki felsefi çalışmaları için bir mantık sistemi geliştirmiştir. frege'nin çalışmalarına dayanarak, bertrand russell ve alfred north whitehead 1910-1913 yılları arasında principia mathematica adını verdikleri eserde matematiği mantığa indirgeyerek formel bir sistem haline getirmeye çalıştılar. fakat matematiğin formel hale getirilemeyeceğini kurt gödel 1933'te yayınladığı bir kitabındaki (über formal unentscheidbare sätze der principia mathematica und verwandter systeme) meşhur teoremiyle gösterdi.
   
   
2. matematiksel mantık için alanlar:
   
   1. kümeler kuramı
   2. model kuramı
   3. hesaplanabilirlik kuramı
   4. tanıtlama (ispat) kuramı
   
   kaynak: m ö kdp cst 2018

matematiksel düşünce

matematiksel düşüncede aşamalar:

1. ilkel sayılama
2. çetele tutma
3. takvimleme
4. aritmetiğin doğuşu (çarpma, bölme)
5. trigonometrinin doğuşu
6. 'o'ın icadı
7. analitik geometri (soyutlama aşaması)

kaynak:m ö kdp cst 2018

belirim

ortaya çıkma (emergence)

çoğunlukla evrensel kosmosda yüksek veya karmaşık yeni şeylerin ortaya çıkması veya görülmesidir.

bkz: genel sistem kuramı, ludwig von bertalanffy

otopoiezis

öz üretim - yunancada auto: kendinden ve poiein: yapmak anlamına gelir ve türkçeye öz üretim, kendinden üretmek, kendinden oluşturmak, öz organizasyon şeklinde tercüme edilir. (maturana/varela, özüretim, özreferans, zorunsuzluk)

ludwig von bertalanffy

karl ludwig von bertalanffy (doğum 19 eylül 1901 – ölüm 12 haziran 1972)

kavramsal olarak ilk defa alexander bogdanov tarafından tanıtılan genel sistem teorisinin kurucularından, avusturyalı biyolog.

biyolojinin dışında, sibernetik, eğitim, tarih, felsefe, psikiyatri, psikoloji ve sosyoloji alanlarında da katkıları olmuştur.