felsefede 9 diyalektik dönem (*)
1. m.ö. 600- : iyon-atina felsefesi
2. m.s. 400- : fideizm-skolastizm
3. m.s. 1400- : rönesans-modernite
4. m.s. 1600- : bilim: rasyonalizm-ampirizm
5. m.s. 1700- : sekülerizm-deizm
6. m.s. 1800- : idealizm (alman)-materyalizm
7. m.s. 1850- : pozitivizm-pragmatizm
8. m.s. 1900- : linguistizm-antropolojizm
9. m.s. 1950- : postmodernizm-holizm
(*) yaklaşık olarak başlangıç tarihleri-: başlangıçtan sonraki döneme kadar süren dönemde iki karşıtlığın ifadesi
kaynak:m ö kdp cst 2018
david hilbert
doğum, 23 ocak 1862 königsberg-ölüm 14 şubat 1943 göttingen.
19. yüzyıl ve 20.yüzyıl başlarında en etkin ve evrensel matematikçilerden biri olmuştur.
19. yüzyıl ve 20.yüzyıl başlarında en etkin ve evrensel matematikçilerden biri olmuştur.
matematiksel mantık
- matematiksel mantık formel mantıkın matematiğe uygulamalarını araştıran-geliştiren matematiğin bir alt dalıdır.
alman mantıkçı gottlob frege, "matematik mantığın uygulama alanıdır." teziyle aritmetiğin temelleri konusundaki felsefi çalışmaları için bir mantık sistemi geliştirmiştir. frege'nin çalışmalarına dayanarak, bertrand russell ve alfred north whitehead 1910-1913 yılları arasında principia mathematica adını verdikleri eserde matematiği mantığa indirgeyerek formel bir sistem haline getirmeye çalıştılar. fakat matematiğin formel hale getirilemeyeceğini kurt gödel 1933'te yayınladığı bir kitabındaki (über formal unentscheidbare sätze der principia mathematica und verwandter systeme) meşhur teoremiyle gösterdi. - matematiksel mantık için alanlar:
1. kümeler kuramı
2. model kuramı
3. hesaplanabilirlik kuramı
4. tanıtlama (ispat) kuramı
kaynak: m ö kdp cst 2018
matematiksel düşünce
matematiksel düşüncede aşamalar:
1. ilkel sayılama
2. çetele tutma
3. takvimleme
4. aritmetiğin doğuşu (çarpma, bölme)
5. trigonometrinin doğuşu
6. 'o'ın icadı
7. analitik geometri (soyutlama aşaması)
kaynak:m ö kdp cst 2018
1. ilkel sayılama
2. çetele tutma
3. takvimleme
4. aritmetiğin doğuşu (çarpma, bölme)
5. trigonometrinin doğuşu
6. 'o'ın icadı
7. analitik geometri (soyutlama aşaması)
kaynak:m ö kdp cst 2018
belirim
ortaya çıkma (emergence)
çoğunlukla evrensel kosmosda yüksek veya karmaşık yeni şeylerin ortaya çıkması veya görülmesidir.
bkz: genel sistem kuramı, ludwig von bertalanffy
çoğunlukla evrensel kosmosda yüksek veya karmaşık yeni şeylerin ortaya çıkması veya görülmesidir.
bkz: genel sistem kuramı, ludwig von bertalanffy
otopoiezis
öz üretim - yunancada auto: kendinden ve poiein: yapmak anlamına gelir ve türkçeye öz üretim, kendinden üretmek, kendinden oluşturmak, öz organizasyon şeklinde tercüme edilir. (maturana/varela, özüretim, özreferans, zorunsuzluk)
ludwig von bertalanffy
karl ludwig von bertalanffy (doğum 19 eylül 1901 – ölüm 12 haziran 1972)
kavramsal olarak ilk defa alexander bogdanov tarafından tanıtılan genel sistem teorisinin kurucularından, avusturyalı biyolog.
biyolojinin dışında, sibernetik, eğitim, tarih, felsefe, psikiyatri, psikoloji ve sosyoloji alanlarında da katkıları olmuştur.
kavramsal olarak ilk defa alexander bogdanov tarafından tanıtılan genel sistem teorisinin kurucularından, avusturyalı biyolog.
biyolojinin dışında, sibernetik, eğitim, tarih, felsefe, psikiyatri, psikoloji ve sosyoloji alanlarında da katkıları olmuştur.
skolastizm
skolastizm, latince kökenli schola (okul) kelimesinden türetilmiştir.
skolastizm avrupa'da 1100'lü yıllardan 1700'lü yıllara kadar ağırlıkla ortaçağ üniversitelerinin akademisyenleri tarafından kullanılan eleştirel düşünme metodudur.
çoğulcu içerikle dogmayı savunur ve destekler. erkenci avrupa üniversitelerindeki manastır okulları içinde hristiyan teolojisinden yola çıkarak gelişmiştir.
skolastizmin yükselişi günümüzün modern üniversitelerine dönüşen italya, fransa, ispanya ve ingiltere'deki 12. 13. yüzyıl okullarının doğuşuyla yakından bağlantılıdır.
skolastizm avrupa'da 1100'lü yıllardan 1700'lü yıllara kadar ağırlıkla ortaçağ üniversitelerinin akademisyenleri tarafından kullanılan eleştirel düşünme metodudur.
çoğulcu içerikle dogmayı savunur ve destekler. erkenci avrupa üniversitelerindeki manastır okulları içinde hristiyan teolojisinden yola çıkarak gelişmiştir.
skolastizmin yükselişi günümüzün modern üniversitelerine dönüşen italya, fransa, ispanya ve ingiltere'deki 12. 13. yüzyıl okullarının doğuşuyla yakından bağlantılıdır.
henri de saint simon
claude henri de rouvroy, genellikle henri de saint-simon veya claude henri de saint simon olarak anılır (doğum 17 ekim 1760, ölüm 19 mayıs 1825)
fransız siyasetçi, iktisatçı ve bilim felsefesi, sosyoloji, ekonomi ve siyaset alanında düşünceleriyle etkileyici bir rol oynamış iş insanı.
fransız siyasetçi, iktisatçı ve bilim felsefesi, sosyoloji, ekonomi ve siyaset alanında düşünceleriyle etkileyici bir rol oynamış iş insanı.
noether teoremi
emmy noether'in birinci teoremi. bir fiziksel sistem hareketinin ayırt edilebilir her simetrisinin karşılık geleceği bir korunum yasası olduğunu belirtir. noether teoremine göre; doğanın her simetrisi mutlaka bir korunum yasasına neden olur, tersten gidersek doğada bulunan her korunum yasası bir simetriyle ilişkilidir.bu teoremi emmy noether 1915'te kanıtlamış olup 1918'de yayınlanmıştır.
en soyut nedir
"en soyut" için ifadeler:
- en genel niteliktir
- genelin geneli
- herkes tarafından en bilinen
- en çok inanılan
- bilimsel olarak ifade edildiğinde dogma denilen
- herşeyi kapsayıp içselleştiren olduğuna inanılan
kaynak: m ö kdp cst 2019 cst
- en genel niteliktir
- genelin geneli
- herkes tarafından en bilinen
- en çok inanılan
- bilimsel olarak ifade edildiğinde dogma denilen
- herşeyi kapsayıp içselleştiren olduğuna inanılan
kaynak: m ö kdp cst 2019 cst
en somut nedir
"en somut" için ifadeler:
- en genel niceliktir
- denenmiş olanların içinde en denenmişi
- daha fazla irdelenmeyi gerektirmeyen
- hem açık hem de net olan
- gerekli ve yeterli olan
- sonuncuların sonuncusu
kaynak: m ö kdp cst 2019
- en genel niceliktir
- denenmiş olanların içinde en denenmişi
- daha fazla irdelenmeyi gerektirmeyen
- hem açık hem de net olan
- gerekli ve yeterli olan
- sonuncuların sonuncusu
kaynak: m ö kdp cst 2019
holistik bakıştan bilimsel bilgiyi ele almak
ı) bilgiye holistik bakarak görmek:
1. bakışın başlaması için genel bilgi bulmak
2. tümden gelim
3. yapraklar yerine ormana bakarak aramak ile çıkarım
ıı) holistik bilginin özellikleri:
3. sinerjisi (belirimi)
2. diyalektik döngüsü (sistemik geri beslemesi)
1. özorganize oluşu
kaynak: m ö kdp cst 2019
1. bakışın başlaması için genel bilgi bulmak
2. tümden gelim
3. yapraklar yerine ormana bakarak aramak ile çıkarım
ıı) holistik bilginin özellikleri:
3. sinerjisi (belirimi)
2. diyalektik döngüsü (sistemik geri beslemesi)
1. özorganize oluşu
kaynak: m ö kdp cst 2019
matematik için söylenmiş üç önemli söz
matematik için 2300 yıldan bu yana söylenmiş üç önemli söz ve bunların holistik bakışla anlamlarının değerlendirilmesi:
1. tanrı matematikçi midir? platon mö 350
2. matematiksel olarak kanıtlanamayan hiçbir şeyi doğru kabul etmem. descartes 1600
3. nasıl olur da matematik doğa yasalarıyla bu denli uyumludur? eugen wigner - 1950'ler
kaynak: m ö kdp cst 2019
1. tanrı matematikçi midir? platon mö 350
2. matematiksel olarak kanıtlanamayan hiçbir şeyi doğru kabul etmem. descartes 1600
3. nasıl olur da matematik doğa yasalarıyla bu denli uyumludur? eugen wigner - 1950'ler
kaynak: m ö kdp cst 2019
hareket doğal yapay dünya karşılaştırması
hareketlendirme organı genellikle doğal dünyada git-gel ile iken yapaydaki dönel tarzın nedeni nedir?
kuvvet ==> dönüşüm ==> hareket
doğal dünyadaki kuvvet-hareket dönüşümü işlevinde organlar bunu doğrusal git-gel ile yaparken insan yapısı düzeneklerde bu işlem genellikle dönel tarzlıdır.
kaynak: m ö kdp cst 2019
kuvvet ==> dönüşüm ==> hareket
doğal dünyadaki kuvvet-hareket dönüşümü işlevinde organlar bunu doğrusal git-gel ile yaparken insan yapısı düzeneklerde bu işlem genellikle dönel tarzlıdır.
kaynak: m ö kdp cst 2019
alfa ışınımı
içeri işlemeyen, ama hasar verme potansiyeline sahip bir ışınım. alfa parçacıkları helyum çekirdeğine benzer ve onlar gibi iki protonla iki nötron içerir
beta ışınımı
ince bir metal yaprakla durdurulan, yüksek enerjili elektronlardan ya da onların karşı parçacığı protonlardan oluşan ışınım. beta ışınımına zayıf nükleer kuvvetin dahil olduğu nükleer süreçler yol açar.
gama ışınımı
nükleeer reaksiyonlarda yüksek enerjili fotonların (gama ışınları) salınmasıyla ortaya çıkan son derece nüfuz edici bir ışınım.
goldilocks bölgesi
zeki yaşamın mümkün olduğu parametrelerin dar kuşaklarıdır. bu kuşakta dünya ve evren zeki yaşamda mümkün olan kimyasalları meydana getirmek için tam da doğru yerlerdir.
Kaydol:
Kayıtlar (Atom)